" ಕೋಶ ಮೂಲೋ ದಂಡ:"
" ದರ್ಶನ್ ! ಮೊದ್ಲು ಆ ಟಿ ವಿ ಆಫ್ ಮಾಡ್ತಿಯೋ ಇಲ್ವೋ ? ಮೊದ್ಲೇ ಕ್ಲೈಯಂಟ್ಸ್ ಪ್ರಾಣ ತಿಂತಾ ಇದ್ದಾರೆ ! ಇದು ಬೇರೆ ತಲೆ ನೋವು ! " ಅಪ್ಪ ತನ್ನ ಆಫೀಸ್ ಕೋಣೆಯಿಂದ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಗರ್ಜಿಸಿದರು . ದರ್ಶನ್ ಥಟ್ ಎಂದು ಟಿ ವಿ ಆಫ್ ಮಾಡಿದ . ಮುಖ ಊದಿಸಿಕೊಂಡು ಫಿಜಿಟ್ ಸ್ಪಿನ್ನರ್ ಹಿಡಿತು ಕೈಚೇಷ್ಟೆ ಮಾಡುತ್ತ ಸೋಫಾದಮೇಲೆ ಸರಿದು ಕುಳಿತ .
" ಪುಟ್ಟಾ ! " ತಾತ ಅವನ ಬಳಿ ಬಂದು ಕುಳಿತು ಕನಿಕರದಿಂದ ಅವನ ತಲೆ ನೇವರಿಸಿದರು .
" ಬೇಜಾರಾಯಿತಾ ಪುಟ್ಟ ? "
" ಅಪ್ಪ ಅಮ್ಮ ಆಫೀಸ್ ಕೆಲ್ಸಕ್ಕೆ ಕೂತುಬಿಟ್ರೇ ನಾನು ಏನ್ ಮಾಡಿದ್ರೂ ಬೈತಾರೆ . ಸ್ನೇಹಿತರ ಮನೆಗೆ ಹೋಗೋಹಾಗಿಲ್ಲ ! ಮನೆಯಾಚೆ ಆಟ ಆಡೋಹಾಗಿಲ್ಲ ! ಮನೆಯೊಳಗೆ ಬಾಲ್ ಬೌನ್ಸ್ ಮಾಡಬಾರ್ದು! ಟಿ ವಿ ನೋಡಬಾರ್ದು ! ಆನ್ಲೈನಲ್ಲಿ ಪಾಠ ಓದಿ ಓದಿ ಸಾಕಾಗಿದೆ ! ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಗೇಮ್ಸ್ ಆಡಕ್ಕೂ ಬೇಜಾರಾಗತ್ತೇ ! ಏನ್ ಮಾಡ್ಲಿ ತಾತ ? '' ದರ್ಶನ್ ತಾತನ ಬಳಿ ತನ್ನ ಅಳಲನ್ನು ತೋಡಿಕೊಂಡ.
" ಅಪ್ಪ ಅಮ್ಮ ಇಬ್ರಿಗೂ ಕೆಲ್ಸದ ಒತ್ತಡ ... " ತಾತ ಅವನನ್ನು ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡಿ ಉತ್ಸಾಹಪಡಿಸಲು ಎತ್ನಿಸಿದರು .
" ಯಾವಾಗ್ಲೂ ಅವರಿಗೆ ಟೆಂಷನ್ನೇ ! ಲಾಕ್ ಡೌನ್ ಒಂದು ಬೇಜಾರು ! ಆದ್ರಿಂದ್ಲೇತಾನೆ ಅವ್ರು ಮನೇಲೆ ಆಫೀಸ್ ಮಾಡ್ಕೊಂಡಿದ್ದು ! ಎಲ್ಲ ನನ್ ಗ್ರಹಚಾರ ..."
" ಅಯ್ಯೋ ಪುಟ್ಟ ! ಎಂತ ದೊಡ್ಡ ಮಾತೆಲ್ಲ ಆಡ್ತೀಯ ? ಆಡಿಟರ್ ಕೆಲ್ಸ ಅಂದ್ರೆ ಲೇಸೇ ? ಎಷ್ಟು ಜನರ ಎಷ್ಟು ಕಂಪೆನಿಗಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ನೋಡ್ಕೋಬೇಕು ! ಅದ್ರಲ್ಲೂ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ರಿಟರ್ನ್ಸ್ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕಾದ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲ್ಸದ ಹೊರೆ ಇನ್ನೂ ಹೇಚ್ಚಾಗಿರತ್ತೆ. ನಿಮ್ಮಪ್ಪ ಅಮ್ಮ ಇಬ್ರೂ ಆಡಿಟರ್ಸ್ ಅಲ್ವೇ ? "
" ಯಾಕಾದ್ರೂ ತೆರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕೋ ? " ಕೈ ಚೇಷ್ಟೆ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಗೊಣಗಿದ ದರ್ಶನ್ .
" ತೆರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ರೆ ತಾನೇ ಸರಕಾರ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದಂತಹ ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಒದಗಿಸಿಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯ ? ಕರೆಂಟ್ನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಮೆಟ್ರೋ ವರೆಗೆ ಎಲ್ಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳೂ ಆಗ್ಬೇಕಲ್ಲ .... "
" ಹೋಗು ತಾತ ! ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ಮಹಾರಾಜರೆಲ್ಲ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ್ದನ್ನ ತಾವಾಗಿಯೇ ಮಾಡ್ಕೊಡ್ತಿರ್ಲಿಲ್ವೇ ? ಹಿಸ್ಟರಿ ಬುಕ್ಕಲ್ಲಿ ಆ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರಸ್ತೆ ಹಾಕಿಸ್ದ , ಈ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳನ್ನ ಕಟ್ಟಿಸ್ದ ಅಂತ ನಾನು ಓದಿದ್ದೀನಿ ... " ಬೇಸರದಿಂದ ನುಡಿದ ದರ್ಶನ್ .
" ಮಹಾರಾಜರು ಜನರಿಗೆಲ್ಲ ಬೇಕಾದ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನ ಮಾಡಿಕೊಡ್ತಿದ್ರು ನಿಜ ! ಆದ್ರೆ ತೆರಿಗೆ ವಸೂಲಿ ಮಾಡ್ತಿರ್ಲಿಲ್ಲಾಂತ ಯಾರು ಹೇಳಿದ್ರು ?"
" ಓ ! ತೆರಿಗೆ ಗಿರಿಗೆ ಎಲ್ಲ ಆವಾಗ್ಲೂ ಇತ್ತಾ ತಾತ ? " ದರ್ಶನ್ ಆಶ್ಚರ್ಯದಿಂದ ಹುಬ್ಬೇರಿಸಿದ .
ತಾತನ ಜೊತೆ ಮಾತಿಗೆ ಕುಳಿತರೆ ಎಷ್ಟೊಂದು ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವಾಗುತ್ತದೆ !
" ಮಾನವ ಕಾಡು ಕಡಿದು ಊರು ಕಟ್ಟಿ ಯಾವಾಗ ಒಂದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಬದುಕಲು ಶುರು ಮಾಡಿದ್ನೋ ಆಗ್ಲೇ ಶುರುವಾಯಿತು ತೆರಿಗೆ ಕಲೆಕ್ಷನ್ ! " ನಗುತ್ತಲೇ ನುಡಿದರು ತಾತ .
ಫಿಜಿಟ್ ಸ್ಪಿನ್ನರನ್ನು ದೂರವಿಟ್ಟು ದುಂಡು ಮುಖವನ್ನು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಹೊತ್ತು ತಾತನ ಮಾತನ್ನು ಸ್ವಾರಸ್ಯದಿಂದ ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳತೊಡಗಿದ ದರ್ಶನ್ .
" 3 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿ ಚಾಣಕ್ಯ ರಚಿಸಿದ 'ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ' ಅನ್ನೋ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ರಾಜ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನ ಹೇಗೆ ಪರಿಪಾಲನೆ ಮಾಡ್ಬೇಕು ಅನ್ನೋದನ್ನ ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ . ತೆರಿಗೆ ವಸೂಲಿನ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳೋವಾಗ, ಹೂವಿಗೆ ನೋವಾಗದಂತೆ ತನಗೆ ಎಷ್ಟು ಬೇಕೋ ಅಷ್ಟು ಜೇನನ್ನು ಮಾತ್ರ ದುಂಬಿ ಹೇಗೆ ಹೀರತ್ತೋ ಹಾಗೆ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಹಿಂಸೆಯಾಗದಂತೆ ಯಾರ್ಯಾರಿಂದ ಎಷ್ಟೆಷ್ಟು ತೆರಿಗೆಯನ್ನ ವಸೂಲಿ ಮಾಡ್ಬೇಕು ಅನ್ನೋದನ್ನ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ ! ಎಷ್ಟು ಪೊಯೆಟಿಕ್ಕಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ ನೋಡು ... ''
'' ಹೌದಾ ತಾತ ? "
" ಚಾಣಕ್ಯ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದ್ರೋ ಇಲ್ಲ ಅದನ್ನಾಧರಿಸಿ ತಮ್ಮದ್ದೇ ಕಾನೂನು ಕಾಯಿದೆ ರಚಿಸಿಕೊಂಡ್ರೋ ! ಆದ್ರೆ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ವಸೂಲಿ ಮಾತ್ರ ಎಲ್ಲರ ಆಡಳಿತದಲ್ಲೂ ಇದ್ದೆ ಇತ್ತು."
" ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಏನೇನು ತೆರಿಗೆಗಳಿದ್ವು ತಾತ ? "
" ತಡಿ ಬಂದೆ ! " ಎನ್ನುತ್ತ ತಾತ ತನ್ನ ಕೋಣೆಗೆ ಹೋಗಿ ಒಂದು ದಪ್ಪ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ತಂದರು .
" ಇಲ್ನೋಡು ! ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ತೆರಿಗೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಪಟ್ಟಿಯೇ ಇದೆ ! "
" ವಾವ್ ! ಓದಿ ಹೇಳು ತಾತ ! " ದರ್ಶನ್ ತಾತನಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡು ಕುಳಿತು, ಅವರು ತೋರಿಸಿದ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಾಡಿಸಿದ .
" ಸೇಸೆ , ಕಂದಾಯ , ಅಳಿಯು , ಕಟಕಸೇಸೆ ...... "
" ಇವೆಲ್ಲ ಎಂತ ತೆರಿಗೆಗಳು ತಾತ ? ಎಲ್ಲ ಗೊಂದಲವಾಗಿದೆ ! " .
" ಇದ್ರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಅರ್ಥವಾಗತ್ವೇ ! ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಪದಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಜ್ಞರನ್ನೇ ಕೇಳ್ಬೇಕು ..." ತಾತ ಕನ್ನಡಕ ಸರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು .
" ಆನೆ ಸೇಸೆ .. "
" ಹಾ ! ಇದು ಎಲಿಫೆಂಟ್ ಮೇಲೆ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇರ್ಬೇಕು ... " ದರ್ಶನ್ ಚಪ್ಪಾಳೆ ತಟ್ಟುತ್ತ ಎದ್ದು ಕುಣಿದ .
" ನೀನು ಜಾಣಮರಿ ! ನೀನು ಹೇಳೋಹಾಗೆ ಇರ್ಬೋದು ! ಕುದುರೇ , ಹಸು , ಎಮ್ಮೆಗಳ ಮೇಲೆ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇದ್ದಹಾಗೆ ಆನೇಮೆಲೂ ಯಾಕೆ ಇದ್ದಿರಬಾರ್ದು ? ಉಮ್ ! ಕೇಳು ! ಪುತ್ರೋಚ್ಚಾಹ, ಬಾಸಿಗದೆರೆ ! "
" ಓ ಗಾಡ್ ! " ಅರ್ಥವಾಗದೆ ತಲೆದೂಗಿದ ದರ್ಶನ್ .
" ಇನ್ಮುಂದೆ ಇರೋದೆಲ್ಲ ಸುಲಭವಾಗಿ ಅರ್ಥ ಆಗೋಹಾಗಿವೆ ! ವೃತ್ತಿ ತೆರಿಗೆ ಅಂದ್ರೆ ಪ್ರೊಫೆಷನಲ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ... ಕುಂಬಾರದೆರೆ , ಕಮ್ಮಾರದೆರೆ , ಮಗ್ಗದೆರೆ , ಬಣ್ಣಿಗೆ ಅಂದ್ರೆ ಬಟ್ಟೆಗೆ ಬಣ್ಣ ಡೈ ಮಾಡೋ ವೃತ್ತಿ ಅನ್ಸತ್ತೆ !ಅಗ್ಗಿಷ್ಟಿಗೆ ತೆರಿಗೆ. ... "
" ಹಾಗಂದ್ರೆ?"
" ಅಗ್ಗಿಷ್ಟಿಗೆ ಅಂದ್ರೆ ಕುಮಟಿ ! ಇದ್ದಲು ಒಲೆ.. "
"ಒಲೆಗೂ ತೆರಿಗೆನೇ ?"
" ಹುಂ ! ಗ್ಯಾಸ್ ಸ್ಟವ್ ತಂದಾಗ ಅದರ ಬಿಲ್ ಜೊತೆ ನಾವು ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಕಟ್ಟಿಲ್ವೇ ? ಹಾಗೇ ! ಇನ್ನೂ ಎಂತೆಂತಾ ತೆರಿಗೆಗಳಿವೆ ಕೇಳು ! ಆಲೆದೆರೆ , ಬುಟ್ಟಿ ಹೆಣೆಯುವುದಕ್ಕೂ ಸಹ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇತ್ತು ! ಉಳುವರಿ - ನೆಲ ಉಳೋದಕ್ಕೆ ಅಂದ್ರೆ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ , ಮದುವಣ ... "
" ಮದುವೆ ಮಾಡ್ಕೊಂಡ್ರೂ ತೆರಿಗೆ ಕೊಡ್ಬೇಕೇ ? ಅಯ್ಯೋ ಪಾಪ !"
" ಇನ್ನೊಂದ್ ತಮಾಷೆ ಕೇಳು ! ಮದುವೆಗೆ ಗಾಡಿ ಕಟ್ಕೊಂಡು ಹೋದ್ರೆ ಅದಕ್ಕೂ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್, ರೋಡ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ , ವೆಹಿಕಲ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಹಾಗೆ ! ಬೇರೆಲ್ಲೋ ಓದಿದ್ದೆ ! " ಎನ್ನುತ್ತಾ ನಕ್ಕ ತಾತನ ಜೊತೆ ದರ್ಶನ್ ಸಹ ನಕ್ಕ .
" ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಓದು ತಾತ ! "
" ಈಗ ವರ್ತಕರ ಸುಂಕ ! ಆಮದು ಮತ್ತು ರಫ್ತು ತೆರಿಗೆ ... ಅಂದ್ರೆ ಇಂಪೋರ್ಟ್ ಅಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ಪೋರ್ಟ್ ಡ್ಯೂಟಿ , ತೂಬುಗಳಿಗೆ , ಗದ್ದೆ , ತೋಟ ತುಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ..... "
" ಅಬ್ಬಬ್ಬಾ ! ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಅದ್ಯಾಕೆ ಅಷ್ಟೊಂದು ತೆರಿಗೆಗಳು ತಾತ ? ಆಗಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ಶಕ್ತಿ ಇರ್ಲಿಲ್ಲ ! ಮೆಟ್ರೋ ಇರ್ಲಿಲ್ಲ ! ಪಂಜು ಹಿಡ್ಕೊಂಡು ಕುದುರೆಮೇಲೆ ಜುಯ್ಯಂತ ಓಡಾಡ್ತಿದ್ರು ! ಅಂತದ್ರಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟೊಂದು ತೆರಿಗೆ ಹಣ ತಗೊಂಡು ಮಹಾರಾಜರೆಲ್ಲ ಏನ್ಮಾಡ್ತಿದ್ರು ? ಬಹುಶ: ತೆರಿಗೆ ಹಣವನ್ನ ತಾವೇ ಸ್ವಾಹಾ ಮಾಡಿ ಹೈಯಾಷಿ ಮಾಡ್ತಿದ್ರೋ ಏನೋ ! " ಎಂದು ಕಿಲಕಿಲ ನಕ್ಕ ದರ್ಶನ್ .
" ಛೇ ! ಕೊಂಕು ಮಾತಾಡ್ಬೇಡ ! ತಮ್ಮ ನಾಡಿನ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ , ಸೈನ್ಯದ ಮೇಂಟೆನೆನ್ಸ್ಗೆ , ಊರ ಸುತ್ತ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟಿಸಕ್ಕೆ , ಪದೇ ಪದೇ ನಡೀತಿದ್ದ ಯುದ್ಧಗಳಿಗೆ ಹಣ ಬೇಕಲ್ವೆ ? ಇಷ್ಟಕ್ಕೂ ಮಹಾರಜರು ಎಲ್ಲ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನೂ ತಾವೇ ವಸೂಲಿ ಮಾಡ್ತಿರ್ಲಿಲ್ಲ . ಕೆಲವರು ಕಟ್ಟ ಬೇಕಾದ ಕಂದಾಯಗಳನ್ನ ಮನ್ನಾ ಮಾಡ್ಬಿಡ್ತಿದ್ರು ! "
" ಅಂದ್ರೆ?"
" ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಏಕ್ಸಮ್ಷನ್ ! "
" ವಾರೆವಾ ! ಯಾಕೆ ತಾತ ? "
" ಅದರ ಬದಲು ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತೆ ಪಡೆದ ಪ್ರಜೆಗಳು ಆ ಊರ ದೇವಾಲಯದ ಪರಾಂಬರಿಕೆಗಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡ್ಬೇಕಿತ್ತು ! "
ದರ್ಶನ್ ಕೇಳಿದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಸಹನೆಯಿಂದ ಉತ್ತರಿಸಿದರು ತಾತ.
" ದೇವರ ಪೂಜೆಗೆ ಹೂವು ಕಾಯಿ ಆದ್ರೆ ಆಯಿತು ! ಅದೆಷ್ಟು ಮಹಾ ಖರ್ಚು ಆಗ್ತಿತ್ತು ತಾತ ? "
" ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆರು ಹೊತ್ತು ದೇವರ ಪೂಜೆ ಆಗ್ತಿತ್ತು . ಹೂವು , ನೈವೇದ್ಯ , ದೀಪಕ್ಕೆ ಎಣ್ಣೆ ಎಲ್ಲಾ ಆಗ್ಬೇಕಿತ್ತು! ಉತ್ಸವಗಳು ನಡೀಬೇಕಿತ್ತು ! ಆಗಾಗ ಗುಡಿಗಳ ಜೊತೆ ಕಲ್ಯಾಣಿಗಳನ್ನೂ ದುರಸ್ತಿ ಮಾಡಿಸ್ಬೇಕಿತ್ತು ! ಅದಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ದುಡ್ಡು ಬೇಡವೇ ? ಕೆಲವೆಡೆ ಪಾಠಶಾಲೆ, ಬೋಜನ ಶಾಲೆ , ನೃತ್ಯ ಶಾಲೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ದೇವಾಲಯಗಳೂ ಇದ್ದವು . "
" ಒಹೋ ! ದೇವಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟೊಂದೆಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿದ್ದವೆ ? "
" ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ! ಅಯ್ಯವೊಳೆ 500 , ಮಹಾನಾಡು , ಮಣಿಗ್ರಾಮಂ , ನಾನಾದೇಶಿ ಅಂತಹ ವರ್ತಕರ ಸಭೆಗಳು , ಚಿತ್ರಮೇಳಿ ಮಹಾನಾಡು ಅಂತಹ ಕೃಷಿಕರ ಸಭೆ ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕೂಡೋ ಪೌರಭವನವೂ ಆಗಿದ್ವು ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳು . ಮನ್ನಾ ಮಾಡಿದ ಹಣದಲ್ಲಿ ಆಯಾ ಪ್ರಜೆಗಳು ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ನಡೆಸ್ಕೊಂಡು ಹೋಗ್ಬೇಕಿತ್ತು !"
"ಎಷ್ಟೋ ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆ ಹೀಗೆಲ್ಲ ನಡೀತಿತ್ತು , ಇಂತ ತೆರಿಗೆಗಳಿದ್ದವು ಅಂತ ಹೇಗೆ ಗೊತ್ತಾಗ್ಬೇಕು ತಾತ ? "
" ಇಲ್ಲೇ ಶಿಲಾ ಶಾಸನಗಳು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಬರೋದು ! ರಾಜಮಹಾರಾಜರು ತಾವು ಕೊಟ್ಟ ದಾನಗಳು , ಗುಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೆರೆಕಟ್ಟೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ , ಯುದ್ಧಗಳ ವಿವರ, ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿದ ಇಲ್ಲವೇ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟ ತೆರಿಗೆಗಳು ಮುಂತಾದ ಮುಖ್ಯವಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಕಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿಸಿಯೇ ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ ! ಅಂತ ಕಲ್ಲು ಶಾಸನಗಳನ್ನ ಓದಿ ನಾವು ಅಂದಿನ ವಿಚಾರಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಿಳ್ಕೋಬೋದು !"
" ತೆರಿಗೆ ಶಾಸನಗಳು ಇನ್ನೂ ಇವ್ಯೇ ತಾತ ? ನಾನು ನೋಡಕ್ಕಾಗತ್ಯೇ ?" ಕುತೂಹಲ ತಡೆಯಲಾರದೆ ಕೇಳಿದ ದರ್ಶನ್ .
" ಓ ನೋಡೋಣವಂತೆ ! ನಮ್ಮ ಬೆಂಗಳೂರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಶಾಸನಗಳೇ ? ನೆಲಮಂಗಲದ ಬಳಿ ಇರೋ ಬಿನ್ನಮಂಗಲದ ಮುಕ್ತಿನಾಥೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಕುಲೋತ್ತುಂಗ ಚೋಳ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ದೇವದಾನವಾಗಿ ಕೊಟ್ಟ ಗದ್ದೆಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಳೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಶಾಸನವಿದೆ . ಅದರ ಜೊತೆಗೆ ದೇವರಿಗಾಗಿ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಟ್ಟ ತೆರಿಗೆ ಹಣದ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ ... "
ತಾತ ಮತ್ತೊಂದು ದಪ್ಪ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ತೆಗೆದರು.
" ಇಲ್ನೋಡು ! ಇದು ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯ ಕರ್ನಾಟಿಕಾ ಸಂಪುಟ ! ಲೂಯಿಸ್ ರೈಸ್ ಅವರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿರೋ ಶಾಸನಗಳ ವಿವರಗಳು ಇದ್ರಲ್ಲಿದೆ ..." ಎನ್ನುತ್ತ ತಾತ ಒಂದು ಪುಟವನ್ನು ತೆರೆದಿಟ್ಟರು .
ದರ್ಶನ್ ಬಾಗಿ ಆ ಪುಟವನ್ನು ನೋಡಿದ .
" ಕನ್ನಡವನ್ನ ಇಂಗ್ಲಿಷಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆಯೇ ? " ದರ್ಶನ್ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಕಿರಿದು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ದಿಟ್ಟಿಸಿ ನೋಡಿದ .
" ತಮಿಳು ಶಾಸನವನ್ನ ಇಂಗ್ಲೀಷಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ ದರ್ಶನ್ ! ನಮ್ಮ ನಾಡನ್ನ ಒಂದೊಂದು ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ರಾಜವಂಶದವರು ಆಳ್ತಿದ್ರು ! ಹಾಗಾಗಿ ಇದು ಚೋಳರ ಕಾಲದ ಶಾಸನ ! ಶಾಸನದ ಪಾಠ ಇಂಗ್ಲೀಷಲ್ಲೂ ಇದೆ ನೋಡು !"
" ಅಯ್ಯೋ ! ನನ್ಗೆ ಓದಕ್ಕಾಗಲ್ಲ ! ಏನೇನು ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇದೆ , ನೀನೆ ಓದಿ ಹೇಳು ತಾತ ! "
" ಹತ್ತಿಯ ಬಟ್ಟೆ , ಮಗ್ಗದಮೇಲಿರೋ ಬಟ್ಟೆ , ನೇಗಿಲು , ಸಾಕು ಹಸು , ಇವೆಲ್ಲದರ ತೆರಿಗಿಯೊಂದಿಗೆ ಕುಟುಂಬ ತೆರಿಗೆ , ಕನ್ಯಾ ತೆರಿಗೆ ಮುಂತಾದವನ್ನೂ ದೇವರಿಗಾಗಿ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಟ್ಟ ವಿಷಯವನ್ನ ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿಸಿದ್ದಾರೆ ! "
" ಶಾಸನಗಳ ವಿಚಾರ ತುಂಬಾ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾಗಿದೆ ! ನಮ್ಮೂರಲ್ಲಿ ಇನ್ಯಾವ ತೆರಿಗೆ ಶಾಸನ ಇದೆ ಹೇಳು ತಾತ ? "
" ಉಂಮ್ ! ದೊಮ್ಮಲೂರ್ ತೆರಿಗೆ ಶಾಸನದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳ್ತಿನಿ ! ಸ್ವಲ್ಪ ತಡಿ ! " ಎನ್ನುತ್ತ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಾಡಿ ಒಂದು ಹಾಳೆಯನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದರು ತಾತ .
" ನನ್ ಫ್ರೆಂಡ್ ಒಬ್ರು ಇದನ್ನ ವಾಟ್ಸಾಪ್ ನಲ್ಲಿ ಕಳಿಸಿದ್ರು . ಅದನ್ನ ನಾನು ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಾಡಿಟ್ಕೊಂಡೆ ! ನೀನೇ ಓದು ನೋಡೋಣ ! "
ದರ್ಶನ್ ಹುಬ್ಬು ಗಂಟಿಕ್ಕಿಕೊಂಡು ಆ ಪ್ರಿಂಟ್ ಔಟ್ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಾಡಿಸಿದ .
" ಅಬ್ಬಾ ! ಆರುನೂರು ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕೆತ್ತಿಸಿದ ಶಾಸನ ! ಓದಕ್ಕಾಗತ್ತಾ ನೋಡ್ತೀನಿ ! "
--------------------------------------------------------------------------------------------------
೧. ಸ್ವಸ್ತಿ ಶ್ರೀ ಶಖ ವರುಷ ಸಾವಿರದ ಮೂನ್ನುಱ ಮೂವತ್ತನೆಯ ವಿರೋಧಿ ಸೊಂತ್ಸರದ ಚಯಿತ್ರ ಸುದ್ದ ೫ ಸೋ ಸ್ವಸ್ತಿ ಶ್ರೀಮುನು ಮಹಾರಾಜಾ
" ಪರ್ವಾಗಿಲ್ಲ , ಅರ್ಥವಾದಷ್ಟು ಹೇಳು ! " ಉತ್ಸಾಹಪಡಿಸಿದರು ತಾತ .
" ಶ್ರೀ ವೀರಪ್ರತಾಪ ದೇವರಾಯಮಹಾರಾಯರ ದಣ್ಣಾಯಕ ನಾಗಪ್ಪನ ಬರಹ, ಚೊಕ್ಕನಾಥದೇವರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ದಾನದ ಬಗ್ಗೆ ! ಮಗ್ಗ , ಬಡಗಿ , ಕಮ್ಮಾರ , ಅಗಸ , ನಾವಿದ , ಕುಂಬಾರ , ಕೈ ಗಾಣ , ಎತ್ತು ಗಾಣ , ಬಂಡಿ ಕುದುರೆ ಮಾರಿದ ಸುಂಕ , ಕೋಣ ಕುರಿ ಎಮ್ಮೆ , ಎಲೆ ಅಡಿಕೆ , ಮರ ,ತೋಟ ತುಡಿಕೆ , ಅಕ್ಕಸಾಲೆ , ... ಇವೆಲ್ಲದರ ತೆರಿಗೇನ ಚೊಕ್ಕನಾಥ ದೇವರಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದಾಗಿ ಬರೆದಿದೆ ... "
" ಗುಡ್ ! ಗುಡ್ ! ಮುಂದೆ ಸೇಲ್ಸ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇದ್ದಹಾಗಿದೆ ನೋಡು ! ಎತ್ತು ಕುರಿ ಎಮ್ಮೆ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಕೊಂಡು ಅಲ್ಲವೇ ಕೊಟ್ಟ ತೆರಿಗೆಯ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ ! ಆದ್ರೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶಾಸನ ಪಾಠವನ್ನ ನನ್ನ ಫ್ರೆಂಡನ್ನ ಒಮ್ಮೆ ಕೇಳಿ ತಿಳ್ಕೊಳ್ಳೋಣ ! " ಎನ್ನುತ್ತ ತಾತ ತನ್ನ ಐ ಪ್ಯಾಡ್ ತೆರೆದರು.
" ದೊಮ್ಮಲೂರ್ ಚೊಕ್ಕನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರೋ ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಏನಿದೆ ನೋಡೋಣ ... " ಐ ಪ್ಯಾಡಲ್ಲಿ ತಾತ ತೋರಿಸಿದ ಶಾಸನವನ್ನು ಕುತೂಹಲದಿಂದ ನೋಡಿದ ದರ್ಶನ್ .
" ಹೆಜ್ಜುಂಕ ಅಂದ್ರೆ ಏನು ತಾತ ? ಗೆಜ್ಜೆ ಕಟ್ಕೊಂಡು ಯಾರೋ ಕುಣೀತಿರೋ ಹಾಗೆ ಅನ್ಸತ್ತೆ ! "
" ಹ ಹ ಹ ! " ತಾತ ನಕ್ಕರು .
" ಹೆಜ್ಜುಂಕ ಅಂದ್ರೆ ಸಗಟು ವ್ಯಾಪಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮೇಲಿನ ತೆರಿಗೆ! ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಆನ್ ಹೋಲ್ ಸೇಲ್ ಆರ್ಟಿಕಲ್ಸ್ ! ಸುಂಕದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಗ್ರಾಮಗಳ ಎಲ್ಲೆಯೊಳಗೆ ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿದ ತಮ್ಮ ಹೆಜ್ಜುಂಕದ ಪಾಲನ್ನ ದೊಂಬಲೂರ ಚೊಕ್ಕನಾಥಸ್ವಾಮಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ವಿವರವನ್ನ ಹೇಳೋ ಶಾಸನ ಇದು! " ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದರು .
" ತಾತ ! ಈ ಶಾಸನಗಳನ್ನ ಒನ್ಸಾರಿ ಹೋಗಿ ನೋಡ್ಕೊಂಡು ಬರೋಣವೇ ? " ದರ್ಶನ್ನ ಕಂಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಸಾಹ ಮಿಂಚಿತು .
" ಖಂಡಿತ ಹೋಗೋಣ ದರ್ಶನ್ ! ಈ ಲಾಕ್ ಡೌನ್ ಕಾಟ ಎಲ್ಲ ಮುಗೀಲಿ .... "
" ದರ್ಶನೂ ! ತುಂಬಾ ಹೊತ್ತಾಯಿತು ! ತಾತನ್ನ ಕರ್ಕೊಂಡು ಊಟಕ್ಕೆ ಬಾ ..." ಊಟದ ಮನೆಯಿಂದ ಅಮ್ಮ ಕೂಗಿದಳು .
" ಅಬ್ಬಾ ! ಅಮ್ಮ ದರ್ಶನೂ ಅಂತ ಕರೆದ್ರೆ , ಹೊರಟೆ ಹೋಯ್ತು ಟೆನ್ಷನು ಎಂದರ್ಥ ! " ಕೀಟಲೆಯಿಂದ ದೀರ್ಘವಾಗಿ ಒಮ್ಮೆ ಉಸಿರೆಳೆದ ದರ್ಶನ್ .
" ತುಂಟ ಕಣೋ ನೀನು ! " ತಾತ ಮೊಮ್ಮಗನ ಕ್ರಾಪಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಕೈಯಾಡಿಸಿದರು .
" ಏನಪ್ಪಾ ? ಮೊಮ್ಮಗನಿಗೂ ಶಾಸನದ ಹುಚ್ಚು ಹಿಡಿಸ್ಬಿಟ್ಯಾ ? " ನಗುತ್ತಲೇ ಕೇಳಿದರು ಊಟಕ್ಕೆ ಕುಳಿತ ಅಪ್ಪ .
" ಹೌದಪ್ಪ ! ನಿನ್ನ ಪ್ರೊಫೆಷನ್ಗೆ ಸಬಂಧಿಸಿದ ಶಾಸನಗಳ ಹುಚ್ಚು ! "
ಅಪ್ಪ ಮಿಕಮಿಕ ಕಣ್ಣು ಬಿಟ್ಟಾಗ ತಾತನಿಗೆ ಹೈ ಫೈವ್ ಮಾಡಿದ ದರ್ಶನ್ !
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"KOSHA MOOLO DANDAHA"
" Shut down that T.V. , will you ? " growled Father fully stressed . " Dealing with this unreasonable client is head ache enough , without the noise of the T.V. ! "
Darshan switched off , threw the remote on the sofa , and stomped to the hall , turning his Fidget Spinner angrily .
Grand father looked up from his news paper, " Don't feel bad my dear boy, " he said soothingly , " Appa is overworked ."
" So why shout at me ? As it is , in this stupid lockdown I can't go out to play or meet my friends . I can't bounce the ball or play drums inside the house ! I am tired of my video games ! Now I am not even allowed to watch T.V. "
Grand father smiled . " Come sit with me , we will play word games ."
Darshan pouted , but went and sat with him .
" I know both Appa and Amma are working from home , but why so much tension ? Scolding and shouting for no reason ! " he complained .
" You must not say such things ! " Said Grandfather " You know very well that they are not always like this ! It is the Tax Season now and as Auditors they have heavy work , doing the Taxes for their clients ! It is a lot of complicated calculations !"
" I hate this season ! Why should we have these stupid Taxes?"
" Only if citizens pay Taxes , the government will have money to run the country , to provide amenities like electricity , water , play grounds , the Metro... "
Darshan made a face , " Why can't the Government be like olden days Kings ? They also made roads , planted trees , dug wells and tanks , built monuments from their own treasury ? I have read in our History Text book ! "
" And how did their Treasuries get filled up ? Dear boy , those wonderful Kings also levied Taxes to pay for the running of their kingdoms ! "
" What ? They had Taxes then too ? "
" Ofcourse ! Ever since humans settled in permanent habitations , there have been Taxes in one form or other ! Around 3 rd century itself , in a work titled ' Arthashastra ' , Chanakya , a Minister , had said " KOSHA MOOLO DANDAHA ", which means Revenue is the back bone of Administration . "
Darshan stopped spinning his toy . " Oh ! I have seen those words on some papers on Appa's desk ! "
" Yes ! That is the logo of our Income Tax Department now ! "
" In olden days people didn't go to office ! So why Income Tax?" That was the only kind of Tax Darshan had heard at home .
" Wait .. " said grandfather , and fetched a fat book from the shelf .
" Look here ! Read ! "
" Sese , Kandaya , Aliyu , Hejjunka , Kataka Sese ... What are all these Thata ? "
" They are all different kinds of Taxes ! "
Darshan continued reading , " Anae Sese ! What ? Is that elephant tax ? ''
" Yes ! If you had a Horse , a Cow or a Buffalo you had to pay Tax for that ! So why not for Elephants too ? Read further , you will see all professions were also levied Professional Tax ! Kumbaradere for Potters , Maggadere for Weavers , Bannige for people who dyed cloth , Aggistige Terige for stoves ... "
" Even for stoves ? "Darshan's eyes went round !
" Look further down the list ! Workshop Tax , Basket Weaving tax , Agricultural Tax , Wedding Tax ... "
" What ? Even if they got married they had to give Tax ? "
" Not just that ! If you traveled in a cart to get married , that was taxed too ! "
" So funny ! "
" And then traders paid huge taxes on import and export of their goods . On things they made , crops they harvested , canals they used , land they planted .... "
" Oh my goodness ! The King's treasury must be overflowing.."
" Yes , lots of money was needed for the kingdom's security . There were frequent wars , forts had to be built , armies maintained ! And not all money came into the King's treasury! Some were diverted or exempted ! "
" How ? Why ? "
" Some citizens were exempted from paying Tax as an award , but that Tax money had to be used for maintaining the local temples ."
" What is there to be maintained in a temple ? "
" There used to be six times worship everyday , and the various festivals , the periodic renovation and cleaning of the temples and temple tanks . All that cost a lot . Temples were not just for worship, they were also public gathering venues for local committees like trader guilds called Ayyavole 500 , Manigramam, and Nanadesi , farmers guilds called Chitrameli Mahanadu , and other such associations . Many temples served as Schools , auditorium for performances , and public feeding places in difficult times . So people exempted from paying Tax to the King , had to pay for these Temple related activities .. "
" All these must have happened hundreds of years ago ! How do we know of that Thata ?"
" Most of the Kings have left information like the territories they won , the temples they built , the public benefit works they did , the taxes they collected and exempted , the grants they gave , all such details carved on stones called Shasanas , so that the information will last forever . All information were collected by experts and published as books like this one ."
" Can we see those stones Thata ? "
" Of course ! Though many are lost , many are still around , talking to us from the past ! "
" I want to see ! "
" Sure ! After the lockdown is lifted and it is safe to go out , we will see the ones that are in and around Bengaluru ! "
" In Our city ! ? "
" Yes ! " Grandfather opened another page and showed him the text of an inscription.
" ದರ್ಶನ್ ! ಮೊದ್ಲು ಆ ಟಿ ವಿ ಆಫ್ ಮಾಡ್ತಿಯೋ ಇಲ್ವೋ ? ಮೊದ್ಲೇ ಕ್ಲೈಯಂಟ್ಸ್ ಪ್ರಾಣ ತಿಂತಾ ಇದ್ದಾರೆ ! ಇದು ಬೇರೆ ತಲೆ ನೋವು ! " ಅಪ್ಪ ತನ್ನ ಆಫೀಸ್ ಕೋಣೆಯಿಂದ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಗರ್ಜಿಸಿದರು . ದರ್ಶನ್ ಥಟ್ ಎಂದು ಟಿ ವಿ ಆಫ್ ಮಾಡಿದ . ಮುಖ ಊದಿಸಿಕೊಂಡು ಫಿಜಿಟ್ ಸ್ಪಿನ್ನರ್ ಹಿಡಿತು ಕೈಚೇಷ್ಟೆ ಮಾಡುತ್ತ ಸೋಫಾದಮೇಲೆ ಸರಿದು ಕುಳಿತ .
" ಬೇಜಾರಾಯಿತಾ ಪುಟ್ಟ ? "
" ಅಪ್ಪ ಅಮ್ಮ ಆಫೀಸ್ ಕೆಲ್ಸಕ್ಕೆ ಕೂತುಬಿಟ್ರೇ ನಾನು ಏನ್ ಮಾಡಿದ್ರೂ ಬೈತಾರೆ . ಸ್ನೇಹಿತರ ಮನೆಗೆ ಹೋಗೋಹಾಗಿಲ್ಲ ! ಮನೆಯಾಚೆ ಆಟ ಆಡೋಹಾಗಿಲ್ಲ ! ಮನೆಯೊಳಗೆ ಬಾಲ್ ಬೌನ್ಸ್ ಮಾಡಬಾರ್ದು! ಟಿ ವಿ ನೋಡಬಾರ್ದು ! ಆನ್ಲೈನಲ್ಲಿ ಪಾಠ ಓದಿ ಓದಿ ಸಾಕಾಗಿದೆ ! ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಗೇಮ್ಸ್ ಆಡಕ್ಕೂ ಬೇಜಾರಾಗತ್ತೇ ! ಏನ್ ಮಾಡ್ಲಿ ತಾತ ? '' ದರ್ಶನ್ ತಾತನ ಬಳಿ ತನ್ನ ಅಳಲನ್ನು ತೋಡಿಕೊಂಡ.
" ಅಪ್ಪ ಅಮ್ಮ ಇಬ್ರಿಗೂ ಕೆಲ್ಸದ ಒತ್ತಡ ... " ತಾತ ಅವನನ್ನು ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡಿ ಉತ್ಸಾಹಪಡಿಸಲು ಎತ್ನಿಸಿದರು .
" ಯಾವಾಗ್ಲೂ ಅವರಿಗೆ ಟೆಂಷನ್ನೇ ! ಲಾಕ್ ಡೌನ್ ಒಂದು ಬೇಜಾರು ! ಆದ್ರಿಂದ್ಲೇತಾನೆ ಅವ್ರು ಮನೇಲೆ ಆಫೀಸ್ ಮಾಡ್ಕೊಂಡಿದ್ದು ! ಎಲ್ಲ ನನ್ ಗ್ರಹಚಾರ ..."
" ಅಯ್ಯೋ ಪುಟ್ಟ ! ಎಂತ ದೊಡ್ಡ ಮಾತೆಲ್ಲ ಆಡ್ತೀಯ ? ಆಡಿಟರ್ ಕೆಲ್ಸ ಅಂದ್ರೆ ಲೇಸೇ ? ಎಷ್ಟು ಜನರ ಎಷ್ಟು ಕಂಪೆನಿಗಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ನೋಡ್ಕೋಬೇಕು ! ಅದ್ರಲ್ಲೂ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ರಿಟರ್ನ್ಸ್ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕಾದ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲ್ಸದ ಹೊರೆ ಇನ್ನೂ ಹೇಚ್ಚಾಗಿರತ್ತೆ. ನಿಮ್ಮಪ್ಪ ಅಮ್ಮ ಇಬ್ರೂ ಆಡಿಟರ್ಸ್ ಅಲ್ವೇ ? "
" ಯಾಕಾದ್ರೂ ತೆರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕೋ ? " ಕೈ ಚೇಷ್ಟೆ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಗೊಣಗಿದ ದರ್ಶನ್ .
" ತೆರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ರೆ ತಾನೇ ಸರಕಾರ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದಂತಹ ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಒದಗಿಸಿಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯ ? ಕರೆಂಟ್ನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಮೆಟ್ರೋ ವರೆಗೆ ಎಲ್ಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳೂ ಆಗ್ಬೇಕಲ್ಲ .... "
" ಹೋಗು ತಾತ ! ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ಮಹಾರಾಜರೆಲ್ಲ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ್ದನ್ನ ತಾವಾಗಿಯೇ ಮಾಡ್ಕೊಡ್ತಿರ್ಲಿಲ್ವೇ ? ಹಿಸ್ಟರಿ ಬುಕ್ಕಲ್ಲಿ ಆ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರಸ್ತೆ ಹಾಕಿಸ್ದ , ಈ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳನ್ನ ಕಟ್ಟಿಸ್ದ ಅಂತ ನಾನು ಓದಿದ್ದೀನಿ ... " ಬೇಸರದಿಂದ ನುಡಿದ ದರ್ಶನ್ .
" ಮಹಾರಾಜರು ಜನರಿಗೆಲ್ಲ ಬೇಕಾದ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನ ಮಾಡಿಕೊಡ್ತಿದ್ರು ನಿಜ ! ಆದ್ರೆ ತೆರಿಗೆ ವಸೂಲಿ ಮಾಡ್ತಿರ್ಲಿಲ್ಲಾಂತ ಯಾರು ಹೇಳಿದ್ರು ?"
" ಓ ! ತೆರಿಗೆ ಗಿರಿಗೆ ಎಲ್ಲ ಆವಾಗ್ಲೂ ಇತ್ತಾ ತಾತ ? " ದರ್ಶನ್ ಆಶ್ಚರ್ಯದಿಂದ ಹುಬ್ಬೇರಿಸಿದ .
ತಾತನ ಜೊತೆ ಮಾತಿಗೆ ಕುಳಿತರೆ ಎಷ್ಟೊಂದು ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವಾಗುತ್ತದೆ !
" ಮಾನವ ಕಾಡು ಕಡಿದು ಊರು ಕಟ್ಟಿ ಯಾವಾಗ ಒಂದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಬದುಕಲು ಶುರು ಮಾಡಿದ್ನೋ ಆಗ್ಲೇ ಶುರುವಾಯಿತು ತೆರಿಗೆ ಕಲೆಕ್ಷನ್ ! " ನಗುತ್ತಲೇ ನುಡಿದರು ತಾತ .
ಫಿಜಿಟ್ ಸ್ಪಿನ್ನರನ್ನು ದೂರವಿಟ್ಟು ದುಂಡು ಮುಖವನ್ನು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಹೊತ್ತು ತಾತನ ಮಾತನ್ನು ಸ್ವಾರಸ್ಯದಿಂದ ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳತೊಡಗಿದ ದರ್ಶನ್ .
" 3 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿ ಚಾಣಕ್ಯ ರಚಿಸಿದ 'ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ' ಅನ್ನೋ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ರಾಜ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನ ಹೇಗೆ ಪರಿಪಾಲನೆ ಮಾಡ್ಬೇಕು ಅನ್ನೋದನ್ನ ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ . ತೆರಿಗೆ ವಸೂಲಿನ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳೋವಾಗ, ಹೂವಿಗೆ ನೋವಾಗದಂತೆ ತನಗೆ ಎಷ್ಟು ಬೇಕೋ ಅಷ್ಟು ಜೇನನ್ನು ಮಾತ್ರ ದುಂಬಿ ಹೇಗೆ ಹೀರತ್ತೋ ಹಾಗೆ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಹಿಂಸೆಯಾಗದಂತೆ ಯಾರ್ಯಾರಿಂದ ಎಷ್ಟೆಷ್ಟು ತೆರಿಗೆಯನ್ನ ವಸೂಲಿ ಮಾಡ್ಬೇಕು ಅನ್ನೋದನ್ನ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ ! ಎಷ್ಟು ಪೊಯೆಟಿಕ್ಕಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ ನೋಡು ... ''
'' ಹೌದಾ ತಾತ ? "
"ಹೂಂ ! ' ಕೋಶ ಮೂಲೋ ಹಿ ದಂಡ: ' ! ಅಂದ್ರೆ ಒಂದು ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಕೋಶವೇ , ಅಂದ್ರೆ ಟ್ರೆಷರಿಯೇ ಬೆನ್ನೆಲುಬು ಅಂತ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದಾನೆ ಆ ಮಾರಾಯ. ಈ ಹೇಳಿಕೆಯೇ ಇಂದು ನಮ್ಮ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಯ ಲೋಗೋ ಆಗಿರೋದು ! "
" ಓ ಯಸ್ ! ಅಪ್ಪನ ಆಫೀಸಲ್ಲಿರೋ ಕೆಲವು ಪೇಪರ್ಗಳಲ್ಲಿ ಆ ಲೋಗೋ ನೋಡಿದ್ದೀನಿ ! " ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ನುಡಿದ ದರ್ಶನ್, " ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ರಾಜಮಹಾರಾಜರೆಲ್ಲ ಈ ಚಾಣಕ್ಯ ಹೇಳಿದಂತೆಯೇ ತೆರಿಗೆ ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿದ್ರಾ ? " ಎಂದು ಕೇಳಿದ ." ಚಾಣಕ್ಯ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದ್ರೋ ಇಲ್ಲ ಅದನ್ನಾಧರಿಸಿ ತಮ್ಮದ್ದೇ ಕಾನೂನು ಕಾಯಿದೆ ರಚಿಸಿಕೊಂಡ್ರೋ ! ಆದ್ರೆ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ವಸೂಲಿ ಮಾತ್ರ ಎಲ್ಲರ ಆಡಳಿತದಲ್ಲೂ ಇದ್ದೆ ಇತ್ತು."
" ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಏನೇನು ತೆರಿಗೆಗಳಿದ್ವು ತಾತ ? "
" ತಡಿ ಬಂದೆ ! " ಎನ್ನುತ್ತ ತಾತ ತನ್ನ ಕೋಣೆಗೆ ಹೋಗಿ ಒಂದು ದಪ್ಪ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ತಂದರು .
" ವಾವ್ ! ಓದಿ ಹೇಳು ತಾತ ! " ದರ್ಶನ್ ತಾತನಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡು ಕುಳಿತು, ಅವರು ತೋರಿಸಿದ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಾಡಿಸಿದ .
" ಸೇಸೆ , ಕಂದಾಯ , ಅಳಿಯು , ಕಟಕಸೇಸೆ ...... "
" ಇವೆಲ್ಲ ಎಂತ ತೆರಿಗೆಗಳು ತಾತ ? ಎಲ್ಲ ಗೊಂದಲವಾಗಿದೆ ! " .
" ಇದ್ರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಅರ್ಥವಾಗತ್ವೇ ! ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಪದಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಜ್ಞರನ್ನೇ ಕೇಳ್ಬೇಕು ..." ತಾತ ಕನ್ನಡಕ ಸರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು .
" ಆನೆ ಸೇಸೆ .. "
" ಹಾ ! ಇದು ಎಲಿಫೆಂಟ್ ಮೇಲೆ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇರ್ಬೇಕು ... " ದರ್ಶನ್ ಚಪ್ಪಾಳೆ ತಟ್ಟುತ್ತ ಎದ್ದು ಕುಣಿದ .
" ನೀನು ಜಾಣಮರಿ ! ನೀನು ಹೇಳೋಹಾಗೆ ಇರ್ಬೋದು ! ಕುದುರೇ , ಹಸು , ಎಮ್ಮೆಗಳ ಮೇಲೆ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇದ್ದಹಾಗೆ ಆನೇಮೆಲೂ ಯಾಕೆ ಇದ್ದಿರಬಾರ್ದು ? ಉಮ್ ! ಕೇಳು ! ಪುತ್ರೋಚ್ಚಾಹ, ಬಾಸಿಗದೆರೆ ! "
" ಓ ಗಾಡ್ ! " ಅರ್ಥವಾಗದೆ ತಲೆದೂಗಿದ ದರ್ಶನ್ .
" ಹಾಗಂದ್ರೆ?"
" ಅಗ್ಗಿಷ್ಟಿಗೆ ಅಂದ್ರೆ ಕುಮಟಿ ! ಇದ್ದಲು ಒಲೆ.. "
"ಒಲೆಗೂ ತೆರಿಗೆನೇ ?"
" ಹುಂ ! ಗ್ಯಾಸ್ ಸ್ಟವ್ ತಂದಾಗ ಅದರ ಬಿಲ್ ಜೊತೆ ನಾವು ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಕಟ್ಟಿಲ್ವೇ ? ಹಾಗೇ ! ಇನ್ನೂ ಎಂತೆಂತಾ ತೆರಿಗೆಗಳಿವೆ ಕೇಳು ! ಆಲೆದೆರೆ , ಬುಟ್ಟಿ ಹೆಣೆಯುವುದಕ್ಕೂ ಸಹ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇತ್ತು ! ಉಳುವರಿ - ನೆಲ ಉಳೋದಕ್ಕೆ ಅಂದ್ರೆ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ , ಮದುವಣ ... "
" ಮದುವೆ ಮಾಡ್ಕೊಂಡ್ರೂ ತೆರಿಗೆ ಕೊಡ್ಬೇಕೇ ? ಅಯ್ಯೋ ಪಾಪ !"
" ಇನ್ನೊಂದ್ ತಮಾಷೆ ಕೇಳು ! ಮದುವೆಗೆ ಗಾಡಿ ಕಟ್ಕೊಂಡು ಹೋದ್ರೆ ಅದಕ್ಕೂ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್, ರೋಡ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ , ವೆಹಿಕಲ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಹಾಗೆ ! ಬೇರೆಲ್ಲೋ ಓದಿದ್ದೆ ! " ಎನ್ನುತ್ತಾ ನಕ್ಕ ತಾತನ ಜೊತೆ ದರ್ಶನ್ ಸಹ ನಕ್ಕ .
" ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಓದು ತಾತ ! "
" ಈಗ ವರ್ತಕರ ಸುಂಕ ! ಆಮದು ಮತ್ತು ರಫ್ತು ತೆರಿಗೆ ... ಅಂದ್ರೆ ಇಂಪೋರ್ಟ್ ಅಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ಪೋರ್ಟ್ ಡ್ಯೂಟಿ , ತೂಬುಗಳಿಗೆ , ಗದ್ದೆ , ತೋಟ ತುಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ..... "
" ಅಬ್ಬಬ್ಬಾ ! ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಅದ್ಯಾಕೆ ಅಷ್ಟೊಂದು ತೆರಿಗೆಗಳು ತಾತ ? ಆಗಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ಶಕ್ತಿ ಇರ್ಲಿಲ್ಲ ! ಮೆಟ್ರೋ ಇರ್ಲಿಲ್ಲ ! ಪಂಜು ಹಿಡ್ಕೊಂಡು ಕುದುರೆಮೇಲೆ ಜುಯ್ಯಂತ ಓಡಾಡ್ತಿದ್ರು ! ಅಂತದ್ರಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟೊಂದು ತೆರಿಗೆ ಹಣ ತಗೊಂಡು ಮಹಾರಾಜರೆಲ್ಲ ಏನ್ಮಾಡ್ತಿದ್ರು ? ಬಹುಶ: ತೆರಿಗೆ ಹಣವನ್ನ ತಾವೇ ಸ್ವಾಹಾ ಮಾಡಿ ಹೈಯಾಷಿ ಮಾಡ್ತಿದ್ರೋ ಏನೋ ! " ಎಂದು ಕಿಲಕಿಲ ನಕ್ಕ ದರ್ಶನ್ .
" ಛೇ ! ಕೊಂಕು ಮಾತಾಡ್ಬೇಡ ! ತಮ್ಮ ನಾಡಿನ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ , ಸೈನ್ಯದ ಮೇಂಟೆನೆನ್ಸ್ಗೆ , ಊರ ಸುತ್ತ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟಿಸಕ್ಕೆ , ಪದೇ ಪದೇ ನಡೀತಿದ್ದ ಯುದ್ಧಗಳಿಗೆ ಹಣ ಬೇಕಲ್ವೆ ? ಇಷ್ಟಕ್ಕೂ ಮಹಾರಜರು ಎಲ್ಲ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನೂ ತಾವೇ ವಸೂಲಿ ಮಾಡ್ತಿರ್ಲಿಲ್ಲ . ಕೆಲವರು ಕಟ್ಟ ಬೇಕಾದ ಕಂದಾಯಗಳನ್ನ ಮನ್ನಾ ಮಾಡ್ಬಿಡ್ತಿದ್ರು ! "
" ಅಂದ್ರೆ?"
" ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಏಕ್ಸಮ್ಷನ್ ! "
" ವಾರೆವಾ ! ಯಾಕೆ ತಾತ ? "
" ಅದರ ಬದಲು ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತೆ ಪಡೆದ ಪ್ರಜೆಗಳು ಆ ಊರ ದೇವಾಲಯದ ಪರಾಂಬರಿಕೆಗಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡ್ಬೇಕಿತ್ತು ! "
ದರ್ಶನ್ ಕೇಳಿದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಸಹನೆಯಿಂದ ಉತ್ತರಿಸಿದರು ತಾತ.
" ದೇವರ ಪೂಜೆಗೆ ಹೂವು ಕಾಯಿ ಆದ್ರೆ ಆಯಿತು ! ಅದೆಷ್ಟು ಮಹಾ ಖರ್ಚು ಆಗ್ತಿತ್ತು ತಾತ ? "
" ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆರು ಹೊತ್ತು ದೇವರ ಪೂಜೆ ಆಗ್ತಿತ್ತು . ಹೂವು , ನೈವೇದ್ಯ , ದೀಪಕ್ಕೆ ಎಣ್ಣೆ ಎಲ್ಲಾ ಆಗ್ಬೇಕಿತ್ತು! ಉತ್ಸವಗಳು ನಡೀಬೇಕಿತ್ತು ! ಆಗಾಗ ಗುಡಿಗಳ ಜೊತೆ ಕಲ್ಯಾಣಿಗಳನ್ನೂ ದುರಸ್ತಿ ಮಾಡಿಸ್ಬೇಕಿತ್ತು ! ಅದಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ದುಡ್ಡು ಬೇಡವೇ ? ಕೆಲವೆಡೆ ಪಾಠಶಾಲೆ, ಬೋಜನ ಶಾಲೆ , ನೃತ್ಯ ಶಾಲೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ದೇವಾಲಯಗಳೂ ಇದ್ದವು . "
" ಒಹೋ ! ದೇವಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟೊಂದೆಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿದ್ದವೆ ? "
" ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ! ಅಯ್ಯವೊಳೆ 500 , ಮಹಾನಾಡು , ಮಣಿಗ್ರಾಮಂ , ನಾನಾದೇಶಿ ಅಂತಹ ವರ್ತಕರ ಸಭೆಗಳು , ಚಿತ್ರಮೇಳಿ ಮಹಾನಾಡು ಅಂತಹ ಕೃಷಿಕರ ಸಭೆ ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕೂಡೋ ಪೌರಭವನವೂ ಆಗಿದ್ವು ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳು . ಮನ್ನಾ ಮಾಡಿದ ಹಣದಲ್ಲಿ ಆಯಾ ಪ್ರಜೆಗಳು ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ನಡೆಸ್ಕೊಂಡು ಹೋಗ್ಬೇಕಿತ್ತು !"
"ಎಷ್ಟೋ ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆ ಹೀಗೆಲ್ಲ ನಡೀತಿತ್ತು , ಇಂತ ತೆರಿಗೆಗಳಿದ್ದವು ಅಂತ ಹೇಗೆ ಗೊತ್ತಾಗ್ಬೇಕು ತಾತ ? "
" ಇಲ್ಲೇ ಶಿಲಾ ಶಾಸನಗಳು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಬರೋದು ! ರಾಜಮಹಾರಾಜರು ತಾವು ಕೊಟ್ಟ ದಾನಗಳು , ಗುಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೆರೆಕಟ್ಟೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ , ಯುದ್ಧಗಳ ವಿವರ, ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿದ ಇಲ್ಲವೇ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟ ತೆರಿಗೆಗಳು ಮುಂತಾದ ಮುಖ್ಯವಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಕಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿಸಿಯೇ ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ ! ಅಂತ ಕಲ್ಲು ಶಾಸನಗಳನ್ನ ಓದಿ ನಾವು ಅಂದಿನ ವಿಚಾರಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಿಳ್ಕೋಬೋದು !"
" ತೆರಿಗೆ ಶಾಸನಗಳು ಇನ್ನೂ ಇವ್ಯೇ ತಾತ ? ನಾನು ನೋಡಕ್ಕಾಗತ್ಯೇ ?" ಕುತೂಹಲ ತಡೆಯಲಾರದೆ ಕೇಳಿದ ದರ್ಶನ್ .
" ಓ ನೋಡೋಣವಂತೆ ! ನಮ್ಮ ಬೆಂಗಳೂರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಶಾಸನಗಳೇ ? ನೆಲಮಂಗಲದ ಬಳಿ ಇರೋ ಬಿನ್ನಮಂಗಲದ ಮುಕ್ತಿನಾಥೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಕುಲೋತ್ತುಂಗ ಚೋಳ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ದೇವದಾನವಾಗಿ ಕೊಟ್ಟ ಗದ್ದೆಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಳೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಶಾಸನವಿದೆ . ಅದರ ಜೊತೆಗೆ ದೇವರಿಗಾಗಿ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಟ್ಟ ತೆರಿಗೆ ಹಣದ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ ... "
ತಾತ ಮತ್ತೊಂದು ದಪ್ಪ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ತೆಗೆದರು.
" ಇಲ್ನೋಡು ! ಇದು ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯ ಕರ್ನಾಟಿಕಾ ಸಂಪುಟ ! ಲೂಯಿಸ್ ರೈಸ್ ಅವರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿರೋ ಶಾಸನಗಳ ವಿವರಗಳು ಇದ್ರಲ್ಲಿದೆ ..." ಎನ್ನುತ್ತ ತಾತ ಒಂದು ಪುಟವನ್ನು ತೆರೆದಿಟ್ಟರು .
ದರ್ಶನ್ ಬಾಗಿ ಆ ಪುಟವನ್ನು ನೋಡಿದ .
" ಕನ್ನಡವನ್ನ ಇಂಗ್ಲಿಷಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆಯೇ ? " ದರ್ಶನ್ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಕಿರಿದು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ದಿಟ್ಟಿಸಿ ನೋಡಿದ .
" ತಮಿಳು ಶಾಸನವನ್ನ ಇಂಗ್ಲೀಷಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ ದರ್ಶನ್ ! ನಮ್ಮ ನಾಡನ್ನ ಒಂದೊಂದು ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ರಾಜವಂಶದವರು ಆಳ್ತಿದ್ರು ! ಹಾಗಾಗಿ ಇದು ಚೋಳರ ಕಾಲದ ಶಾಸನ ! ಶಾಸನದ ಪಾಠ ಇಂಗ್ಲೀಷಲ್ಲೂ ಇದೆ ನೋಡು !"
" ಅಯ್ಯೋ ! ನನ್ಗೆ ಓದಕ್ಕಾಗಲ್ಲ ! ಏನೇನು ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇದೆ , ನೀನೆ ಓದಿ ಹೇಳು ತಾತ ! "
" ಹತ್ತಿಯ ಬಟ್ಟೆ , ಮಗ್ಗದಮೇಲಿರೋ ಬಟ್ಟೆ , ನೇಗಿಲು , ಸಾಕು ಹಸು , ಇವೆಲ್ಲದರ ತೆರಿಗಿಯೊಂದಿಗೆ ಕುಟುಂಬ ತೆರಿಗೆ , ಕನ್ಯಾ ತೆರಿಗೆ ಮುಂತಾದವನ್ನೂ ದೇವರಿಗಾಗಿ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಟ್ಟ ವಿಷಯವನ್ನ ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿಸಿದ್ದಾರೆ ! "
" ಶಾಸನಗಳ ವಿಚಾರ ತುಂಬಾ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾಗಿದೆ ! ನಮ್ಮೂರಲ್ಲಿ ಇನ್ಯಾವ ತೆರಿಗೆ ಶಾಸನ ಇದೆ ಹೇಳು ತಾತ ? "
" ಉಂಮ್ ! ದೊಮ್ಮಲೂರ್ ತೆರಿಗೆ ಶಾಸನದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳ್ತಿನಿ ! ಸ್ವಲ್ಪ ತಡಿ ! " ಎನ್ನುತ್ತ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಾಡಿ ಒಂದು ಹಾಳೆಯನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದರು ತಾತ .
" ನನ್ ಫ್ರೆಂಡ್ ಒಬ್ರು ಇದನ್ನ ವಾಟ್ಸಾಪ್ ನಲ್ಲಿ ಕಳಿಸಿದ್ರು . ಅದನ್ನ ನಾನು ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಾಡಿಟ್ಕೊಂಡೆ ! ನೀನೇ ಓದು ನೋಡೋಣ ! "
ದರ್ಶನ್ ಹುಬ್ಬು ಗಂಟಿಕ್ಕಿಕೊಂಡು ಆ ಪ್ರಿಂಟ್ ಔಟ್ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಾಡಿಸಿದ .
" ಅಬ್ಬಾ ! ಆರುನೂರು ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕೆತ್ತಿಸಿದ ಶಾಸನ ! ಓದಕ್ಕಾಗತ್ತಾ ನೋಡ್ತೀನಿ ! "
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Domlur inscription with taxes ;
೨. ಧಿರಾಜ ರಾಜಪರಮೇಶ್ವರ ಶ್ರೀ ವಿರಪ್ರತಾಪ ದೇವರಾಯರಾಯ ಮಹಾರಾಯರ ಭುಜಪ್ರತಾಪ ನಾಗಪ್ಪ ದಂಣಾಯ್ಕರು ಏಲವ್ಕ ನಾಡುವೊಳಗೆ
೩. ಚೊಕ್ಕನಾಥದೇವರಿಗೆ ಸಲುವಂತಾದಿನಕಟ್ಟಲೆಯಲು ಕೊಡಿಯಹಳಿಯ ಚತುಸೀಮೆ ವೊಳಗಾದ ಬಿಡಂಗಳಿಗೆ ಸಲುವ ಗ್ರಾಮ ೧
೪. ಅಮಗ್ಗ ದೆಱಿಮೆದು ಭಡಗಿ ಕಂಮಾಱ ಅಸಗನಾವಿಂದ ಕುಂಭಾರ ಮಾದೆಗ ಕಯ್ಯಿಗಾಣ ಯೆತ್ತುಗಾಣ ಎತ್ತುತೊತ್ತು
೫. ಬಂಡಿ ಕುದುರೆ ಯ ಕುಳಿ ಮಾಱಿದ ಶುಂಖ ಕೋಣ ಕುಱಿ ಎಂಮೆ ಎಲೆ ಅಡಕೆ ಮರ ವಳಿ....ತೋಟ ತುಡಿಖೆ
೬. ಅಕ್ಕಸಾಲೆ ಅಗ್ರಾಮಗಳ ವೊಳವಾಱಿ ಹೊರವಾಱಿ ಮಱ ಕೂಡಗೆ ಕೊಂಡಂತಾ ಎತ್ತು....ಕುಱಿ ಎಂ
೭. ಮೆ ಕುದುರೆ ವೊಳಗಾದ ಎನುಳಂತಾ ಸುಂಖ ಸ್ವಾಮಿಯ ಮಗನು ವೂಳಗಾದ ಮಲ್ಗಪಯಿ...ದೇವರನಂದಾ
೮. ದೀವಿಗೆಗೆ ಧಾರಾ ಪೂರ್ವ್ವಖವಾಗಿ ಆಚಂದ್ರಾರ್ಕಸ್ಥಾಯಿಯಾಗಿ ನಡೆಯಲೆಂದು...ಸಾಶನಳಿ
೯. ನಾಗಪ್ಪ ದಂಣಾಯ್ಕರ ಬರಹ ಯಿ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಆವನಾನೊಬ್ಬ ತಪ್ಪಿದರೂ ಗಂಗೆಯ ತಡಿಯ ಕಪಿಲೆ...ಹದಲ್ಲಿ ಹೋಹರು
೧೦. ಸ್ವದತ್ತಾಂಪರದತ್ತಾಂವಾಯೋಹರೇತ್ತುವಸಂಧರ | ಷಷ್ತಿರ್ವ್ವರುಷಸ್ರಹಸ್ರಾಣಿವ್ರಿಷ್ಟಾ ಯಾಂ...ಮಿ
March 30, 1409
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
" ಓದಿದ್ಯಾ ? ''
" ಹೂಂ ! ಕನ್ನಡದಲ್ಲೇ ಇದ್ಯಲ್ಲ ! ಕೆಲವು ಪದಗಳು ಅರ್ಥವಾಗ್ಲಿಲ್ಲ ! "" ಪರ್ವಾಗಿಲ್ಲ , ಅರ್ಥವಾದಷ್ಟು ಹೇಳು ! " ಉತ್ಸಾಹಪಡಿಸಿದರು ತಾತ .
" ಶ್ರೀ ವೀರಪ್ರತಾಪ ದೇವರಾಯಮಹಾರಾಯರ ದಣ್ಣಾಯಕ ನಾಗಪ್ಪನ ಬರಹ, ಚೊಕ್ಕನಾಥದೇವರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ದಾನದ ಬಗ್ಗೆ ! ಮಗ್ಗ , ಬಡಗಿ , ಕಮ್ಮಾರ , ಅಗಸ , ನಾವಿದ , ಕುಂಬಾರ , ಕೈ ಗಾಣ , ಎತ್ತು ಗಾಣ , ಬಂಡಿ ಕುದುರೆ ಮಾರಿದ ಸುಂಕ , ಕೋಣ ಕುರಿ ಎಮ್ಮೆ , ಎಲೆ ಅಡಿಕೆ , ಮರ ,ತೋಟ ತುಡಿಕೆ , ಅಕ್ಕಸಾಲೆ , ... ಇವೆಲ್ಲದರ ತೆರಿಗೇನ ಚೊಕ್ಕನಾಥ ದೇವರಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದಾಗಿ ಬರೆದಿದೆ ... "
" ಗುಡ್ ! ಗುಡ್ ! ಮುಂದೆ ಸೇಲ್ಸ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಇದ್ದಹಾಗಿದೆ ನೋಡು ! ಎತ್ತು ಕುರಿ ಎಮ್ಮೆ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಕೊಂಡು ಅಲ್ಲವೇ ಕೊಟ್ಟ ತೆರಿಗೆಯ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ ! ಆದ್ರೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶಾಸನ ಪಾಠವನ್ನ ನನ್ನ ಫ್ರೆಂಡನ್ನ ಒಮ್ಮೆ ಕೇಳಿ ತಿಳ್ಕೊಳ್ಳೋಣ ! " ಎನ್ನುತ್ತ ತಾತ ತನ್ನ ಐ ಪ್ಯಾಡ್ ತೆರೆದರು.
" ದೊಮ್ಮಲೂರ್ ಚೊಕ್ಕನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರೋ ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಏನಿದೆ ನೋಡೋಣ ... " ಐ ಪ್ಯಾಡಲ್ಲಿ ತಾತ ತೋರಿಸಿದ ಶಾಸನವನ್ನು ಕುತೂಹಲದಿಂದ ನೋಡಿದ ದರ್ಶನ್ .
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
inscriptionstonesofbangalore
1 ಸ್ವಸ್ತಿಶ್ರೀಶಖವರು
2 ಷ1360 ರ ಉದ್ರಿಸಂವತ್ಸ 3 ರದಭಾದ್ರಪದ ಬ 7 ಸೋ | ರಾಜಾ 4 ಧಿರಾಜರಾಜಪರಮೇಶ್ವರಶ್ರೀವೀ 5 ರದೇವರಾಯಮಹಾರಾಯರು 6 ಸಿಂಹಾಸನಾರೂಢರಾಗಿಯಿ 7 ರಬೇಕೆಂದುಪಟ್ಟಣದರಾಯಂ 8 ಣಂಗಳುಕಳಿಹಿದನೊಂಡೆಯಕೊ 9 ಪ್ಪದವೇಂಟೆಯದೆಹೆಜ್ಜುಂಕದ 10 ಅಧಿಕಾರಿಮಲ್ಲರಸರುಡೊಂಬ 11 ಲೂರಚೊಕ್ಕನಾಥದೇವರಿಗೆಕೊ 12 ಟ್ಟದಾನಧಾರೆಯಕ್ರಮವೆಂತೆಂ 13 ದಡೆಪ್ರಾಕಿನಲ್ಲಿಸೊಂಡೆಯಕೊಪ್ಪ 14 ದವೆಂಟೆಯಕ್ಕೆಆರುಬಂದಆ 15 ಸುಂಕದವರೂಆಡೊಂಬಲೂ 16 ರಚೊಕ್ಕನಾಥದೇವರಿಗೆಸಲು 17 ವಂತಾಚತುಸೀಮೆಯಲ್ಲಿಉಳ್ಳಂ 18 ತಾಆವಾವಾಗ್ರಾಮಗಳಿಗೆಬಹಂ 19 ತಾಹೆಜ್ಜುಂಕದವರ್ತನೆಯುಡು 20 ಗರೆಯನುಪೂವ್ರ್ವಮರಿಯ್ಯ 21 ಯಾದೆಯಾಚಂದ್ರಾಕ್ರ್ಕಸ್ತಾ 22 ಯಿಯಾಗಿನಂಮ್ಮರಾಯಂಣ 23 ಯೊಡೆಯ್ರ್ಯಗೆಸಕಳಸಾಂಬ್ರಾಜ್ಯ
24 ವಾಗಿಯೆರಬೇಕೆಂದುನಂ
[Be it well. (On the date specified), in order that the rajadhiraja raja-paramesvara vira-Deva- Raya-maharaya might be seated on the (jewel) throne,—Mallarasa, the adhikari of Hejjunka in the Sondeyakoppa-vente, sent by Rayanna of Pattana, gave to the god Chokkanatha of Dombalur a grant as follows ;—Whereas formerly whatever customs-officers came to Sondeyakoppa-vente made a gift of their share of the hejjunka levied from those who came to any of the villages within the four bondaries (of the land) belonging to the god Chokkanatha of Dombalur,—in order that the former custom may continue as long as sun and moon, and that all empire may be to our Rayanna-Odeyar,—we grant our respective shares as a gift to provide the offering at dawn of the god Chokkanatha, to continue as long as sun and moon. Imprecations.]
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------" ಹೆಜ್ಜುಂಕ ಅಂದ್ರೆ ಏನು ತಾತ ? ಗೆಜ್ಜೆ ಕಟ್ಕೊಂಡು ಯಾರೋ ಕುಣೀತಿರೋ ಹಾಗೆ ಅನ್ಸತ್ತೆ ! "
" ಹ ಹ ಹ ! " ತಾತ ನಕ್ಕರು .
" ಹೆಜ್ಜುಂಕ ಅಂದ್ರೆ ಸಗಟು ವ್ಯಾಪಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮೇಲಿನ ತೆರಿಗೆ! ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಆನ್ ಹೋಲ್ ಸೇಲ್ ಆರ್ಟಿಕಲ್ಸ್ ! ಸುಂಕದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಗ್ರಾಮಗಳ ಎಲ್ಲೆಯೊಳಗೆ ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿದ ತಮ್ಮ ಹೆಜ್ಜುಂಕದ ಪಾಲನ್ನ ದೊಂಬಲೂರ ಚೊಕ್ಕನಾಥಸ್ವಾಮಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ವಿವರವನ್ನ ಹೇಳೋ ಶಾಸನ ಇದು! " ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದರು .
" ತಾತ ! ಈ ಶಾಸನಗಳನ್ನ ಒನ್ಸಾರಿ ಹೋಗಿ ನೋಡ್ಕೊಂಡು ಬರೋಣವೇ ? " ದರ್ಶನ್ನ ಕಂಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಸಾಹ ಮಿಂಚಿತು .
" ಖಂಡಿತ ಹೋಗೋಣ ದರ್ಶನ್ ! ಈ ಲಾಕ್ ಡೌನ್ ಕಾಟ ಎಲ್ಲ ಮುಗೀಲಿ .... "
" ದರ್ಶನೂ ! ತುಂಬಾ ಹೊತ್ತಾಯಿತು ! ತಾತನ್ನ ಕರ್ಕೊಂಡು ಊಟಕ್ಕೆ ಬಾ ..." ಊಟದ ಮನೆಯಿಂದ ಅಮ್ಮ ಕೂಗಿದಳು .
" ಅಬ್ಬಾ ! ಅಮ್ಮ ದರ್ಶನೂ ಅಂತ ಕರೆದ್ರೆ , ಹೊರಟೆ ಹೋಯ್ತು ಟೆನ್ಷನು ಎಂದರ್ಥ ! " ಕೀಟಲೆಯಿಂದ ದೀರ್ಘವಾಗಿ ಒಮ್ಮೆ ಉಸಿರೆಳೆದ ದರ್ಶನ್ .
" ತುಂಟ ಕಣೋ ನೀನು ! " ತಾತ ಮೊಮ್ಮಗನ ಕ್ರಾಪಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಕೈಯಾಡಿಸಿದರು .
" ಏನಪ್ಪಾ ? ಮೊಮ್ಮಗನಿಗೂ ಶಾಸನದ ಹುಚ್ಚು ಹಿಡಿಸ್ಬಿಟ್ಯಾ ? " ನಗುತ್ತಲೇ ಕೇಳಿದರು ಊಟಕ್ಕೆ ಕುಳಿತ ಅಪ್ಪ .
" ಹೌದಪ್ಪ ! ನಿನ್ನ ಪ್ರೊಫೆಷನ್ಗೆ ಸಬಂಧಿಸಿದ ಶಾಸನಗಳ ಹುಚ್ಚು ! "
ಅಪ್ಪ ಮಿಕಮಿಕ ಕಣ್ಣು ಬಿಟ್ಟಾಗ ತಾತನಿಗೆ ಹೈ ಫೈವ್ ಮಾಡಿದ ದರ್ಶನ್ !
"KOSHA MOOLO DANDAHA"
" Shut down that T.V. , will you ? " growled Father fully stressed . " Dealing with this unreasonable client is head ache enough , without the noise of the T.V. ! "
Darshan switched off , threw the remote on the sofa , and stomped to the hall , turning his Fidget Spinner angrily .
" So why shout at me ? As it is , in this stupid lockdown I can't go out to play or meet my friends . I can't bounce the ball or play drums inside the house ! I am tired of my video games ! Now I am not even allowed to watch T.V. "
Grand father smiled . " Come sit with me , we will play word games ."
Darshan pouted , but went and sat with him .
" I know both Appa and Amma are working from home , but why so much tension ? Scolding and shouting for no reason ! " he complained .
" You must not say such things ! " Said Grandfather " You know very well that they are not always like this ! It is the Tax Season now and as Auditors they have heavy work , doing the Taxes for their clients ! It is a lot of complicated calculations !"
" I hate this season ! Why should we have these stupid Taxes?"
" Only if citizens pay Taxes , the government will have money to run the country , to provide amenities like electricity , water , play grounds , the Metro... "
Darshan made a face , " Why can't the Government be like olden days Kings ? They also made roads , planted trees , dug wells and tanks , built monuments from their own treasury ? I have read in our History Text book ! "
" And how did their Treasuries get filled up ? Dear boy , those wonderful Kings also levied Taxes to pay for the running of their kingdoms ! "
" What ? They had Taxes then too ? "
" Ofcourse ! Ever since humans settled in permanent habitations , there have been Taxes in one form or other ! Around 3 rd century itself , in a work titled ' Arthashastra ' , Chanakya , a Minister , had said " KOSHA MOOLO DANDAHA ", which means Revenue is the back bone of Administration . "
Darshan stopped spinning his toy . " Oh ! I have seen those words on some papers on Appa's desk ! "
" Yes ! That is the logo of our Income Tax Department now ! "
" In olden days people didn't go to office ! So why Income Tax?" That was the only kind of Tax Darshan had heard at home .
" Wait .. " said grandfather , and fetched a fat book from the shelf .
" Look here ! Read ! "
Darshan peered into the opened page and read the Kannada words
grandfather pointed out .
" They are all different kinds of Taxes ! "
Darshan continued reading , " Anae Sese ! What ? Is that elephant tax ? ''
" Even for stoves ? "Darshan's eyes went round !
" Look further down the list ! Workshop Tax , Basket Weaving tax , Agricultural Tax , Wedding Tax ... "
" What ? Even if they got married they had to give Tax ? "
" Not just that ! If you traveled in a cart to get married , that was taxed too ! "
" So funny ! "
" And then traders paid huge taxes on import and export of their goods . On things they made , crops they harvested , canals they used , land they planted .... "
" Oh my goodness ! The King's treasury must be overflowing.."
" Yes , lots of money was needed for the kingdom's security . There were frequent wars , forts had to be built , armies maintained ! And not all money came into the King's treasury! Some were diverted or exempted ! "
" How ? Why ? "
" Some citizens were exempted from paying Tax as an award , but that Tax money had to be used for maintaining the local temples ."
" What is there to be maintained in a temple ? "
" There used to be six times worship everyday , and the various festivals , the periodic renovation and cleaning of the temples and temple tanks . All that cost a lot . Temples were not just for worship, they were also public gathering venues for local committees like trader guilds called Ayyavole 500 , Manigramam, and Nanadesi , farmers guilds called Chitrameli Mahanadu , and other such associations . Many temples served as Schools , auditorium for performances , and public feeding places in difficult times . So people exempted from paying Tax to the King , had to pay for these Temple related activities .. "
" All these must have happened hundreds of years ago ! How do we know of that Thata ?"
" Most of the Kings have left information like the territories they won , the temples they built , the public benefit works they did , the taxes they collected and exempted , the grants they gave , all such details carved on stones called Shasanas , so that the information will last forever . All information were collected by experts and published as books like this one ."
" Can we see those stones Thata ? "
" Of course ! Though many are lost , many are still around , talking to us from the past ! "
" I want to see ! "
" Sure ! After the lockdown is lifted and it is safe to go out , we will see the ones that are in and around Bengaluru ! "
" In Our city ! ? "
" Yes ! " Grandfather opened another page and showed him the text of an inscription.
" This is an English text of a Tamil inscription at Muktinatheswara Temple in Nelamangala . "
" Inscription in Tamil ? "
" Yes Darshan ! Different dynasties ruled here at different times .... hence we have inscriptions in many languages like Tamil , Telugu , Granta along with inscriptions in Kannada . This inscription belongs to Kulottunga Chola's time , hence it is in Tamil . "
" What is written in it Thata ? "
" The Tax money on cotton cloth , cloth on looms , plough , domestic cow along with family tax and maiden tax were diverted to the worship of God Muktinatheswara . "
" Wow ! We must visit this temple Thata ! And what is the other one ? "
" This Tax Inscription is in Domlur Chokkanathaswami temple. A tax called Hejjunka is mentioned in this Inscription . See the English translation here ."
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Be it well. (On the date specified), in order that the rajadhiraja raja-paramesvara vira-Deva- Raya-maharaya might be seated on the (jewel) throne,—Mallarasa, the adhikari of Hejjunka in the Sondeyakoppa-vente, sent by Rayanna of Pattana, gave to the god Chokkanatha of Dombalur a grant as follows ;—Whereas formerly whatever customs-officers came to Sondeyakoppa-vente made a gift of their share of the hejjunka levied from those who came to any of the villages within the four bondaries (of the land) belonging to the god Chokkanatha of Dombalur,—in order that the former custom may continue as long as sun and moon, and that all empire may be to our Rayanna-Odeyar,—we grant our respective shares as a gift to provide the offering at dawn of the god Chokkanatha, to continue as long as sun and moon. Imprecations.]
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
" What is Hejjunka Thata ? Sounds so musical ! "
" Tax levied on whole sale articles was known as Hejjunka ! The revenue officers who collected this tax within the boundary of the villages belonging to the temple granted their share to God Chokkanathaswami .... "
Just then Mother's voice rang out !
" Darshoo ! Appaji ! Dinner is ready ! "
Darshan's face brightened up ! If she called him Darshoo her mood was back to normal !
Grandfather closed the big book and got up as Father entered the hall . He looked relaxed too !
" Whats up Appaji ? Passing on your Inscription fad to your grand son ? "
" Yes ! And the love for our City 's History too ! "
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
No comments:
Post a Comment